"-"
από τον μάγο της Αναγέννησης, ο οποίος σε μεγάλο βαθμό έμεινε απρόσβλητος από τις διώξεις. Η Υψηλή Μαγεία και η τέχνη των μαγισσών μοιράζονταν πολλά κοινά στοιχεία. Οι δαιμονολόγοι εισήγαγαν στον ορισμό της μαγείας θέματα από την παράδοση της διδασκόμενης μαγικής τέχνης. Μεταξύ αυτών ήταν η νεοπλατωνικής προέλευσης πεποίθηση ότι ο Έρωτας αποτελούσε συμπαντική δύναμη που έδενε το σύμπαν με σχέσεις "ομοιοπάθειας" και έλξης, επιτρέποντας στον μάγο να χειραγωγήσει και να μιμηθεί τη φύση στα πειράματά του. Μια παρόμοια δύναμη αποδόθηκε στη μάγισσα, η οποία υποτίθεται ότι μπορούσε να προκαλέσει καταιγίδες αναδεύοντας μια λακκούβα με νερό ή να ασκήσει μια "έλξη" παρόμοια με τους δεσμούς των μετάλλων στην αλχημιστική παράδοση (Yates 1964: 145 κ.εξ.' Couliano 1987). Η ιδεολογία της μαγείας επίσης αντανακλούσε το βιβλικό δόγμα, κοινό στους μάγους και τους αλχημιστές, που επιβεβαίωνε μια σχέση ανάμεσα στη σεξουαλικότητα και τη γνώση. Η άποψη ότι οι μάγισσες όφειλαν τις δυνάμεις τους στη συνουσία με τον Διάβολο εξέφραζε την πεποίθηση των αλχημιστών ότι οι γυναίκες είχαν σφετεριστεί τα μυστικά της χημείας κάνοντας σεξ με ατίθασους δαίμονες (Seligmann 1948: 76). Η Υψηλή Μαγεία, πάντως, δεν διώχτηκε (αν και η αλχημεία αποδοκιμαζόταν ολοένα και περισσότερο), επειδή αντιμετωπίστηκε ως οκνηρή ενασχόληση και, ως εκ τούτου, χάσιμο χρόνου και πόρων. Οι μάγοι αποτελούσαν μια ελίτ που συχνά υπηρετούσε ηγεμόνες και άλλους υψηλά ιστάμενους (Couliano 1987: 156 κ.εξ.), γεγονός που έκανε τους δαιμονολόγους να τους διακρίνουν με προσοχή από τις μάγισσες, εντάσσοντας την Υψηλή Μαγεία (ιδιαίτερα την αστρολογία και την αστρονομία) στο πεδίο των επιστημών.
Το αντίστοιχο της τυπικής ευρωπαίας μάγισσας δεν ήταν, λοιπόν, οι μάγοι της Αναγέννησης, αλλά οι αποικιοκρατούμενοι ιθαγενείς της Αμερικής και οι σκλαβωμένοι Αφρικανοί, οι οποίοι μοιράζονταν την ίδια μοίρα με αυτή των γυναικών στην Ευρώπη, παρέχοντας στις φυτείες του "Νέου Κόσμου" μια φαινομενικά απεριόριστη προσφορά εργασίας, απαραίτητη για τη συσσώρευση κεφαλαίου. Οι τύχες των ευρωπαίων γυναικών και των Ινδιάνων και Αφρικανών στις αποικίες ήταν τόσο συνδεδεμένες, ώστε οι επιδράσεις τους ήταν αμοιβαίες. (...) Η κοινή μοίρα των ευρωπαίων μαγισσών και των αποικιοκρατούμενων υπηκόων της Ευρώπης φαίνεται και από την αλληλεπίδραση της ιδεολογίας της "μαγείας" και του ρατσισμού που αναπτύχθηκε, κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα, στα κατακτημένα εδάφη και στο εμπόριο σκλάβων. Ο Διάβολος εικονιζόταν ως μαύρος και οι μαύροι αντιμετωπίζονταν ολοένα και περισσότερο ως δαίμονες. (...) Ο Διάβολος συχνά απεικονιζόταν με δύο πέη, ενώ οι ιστοριές για ζωώδεις σεξουαλικές πρακτικές και αχαλίνωτες επιθυμίες για μουσική και χορό έγιναν τα κύρια θέματα των αναφορών των ιεραποστόλων και των ταξιδευτών στον "Νέο Κόσμο". (...) Ωστόσο, η υπερβολική έμφαση στη σεξουαλικότητα γυναικών και μαύρων -των μαγισσών και των διαβόλων- πρέπει επίσης να προέρχεται από τη θέση που καταλάμβαναν στον διεθνή καταμερισμό εργασίας, όπως αυτός αναδυόταν στηριζόμενος στον αποικισμό της Αμερικής, το εμπόριο σκλάβων και το κυνήγι μαγισσών. Κι αυτό, επειδή ο προσδιορισμός της έννοιας του μαύρου και της έννοιας της θηλυκότητας, ως σύμβολο χυδαιότητας και παραλογισμού, ταίριαζαν με τον αποκλεισμό των γυναικών στην Ευρώπη και των ανδρών και γυναικών στις αποικίες από το κοινωνικό συμβόλαιο που υποδήλωνε ο μισθός, και με την επακόλουθη φυσικοποίηση της εκμετάλλευσης τους.
(...)
Γνωρίζουμε επίσης ότι η επιδίωξη της τεχνολογικής κυριαρχίας επί της φύσης και του σφετερισμού των δημιουργικών δυνάμεων των γυναικών εξυπηρέτησαν διαφορετικά κοσμολογικά πλαίσια σκέψης. Οι μάγοι της Αναγέννησης είχαν παρόμοιους στόχους, ενώ η νευτώνεια φυσική ανακάλυψε την έλξη της βαρύτητας όχι χάρη σε μια μηχανιστική, αλλά σε μία μάλλον μαγική θεώρηση της φύσης. (...) Θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη μας ότι το πνευματικό ικρίωμα που στήριξε το διωγμό των μαγισσών δεν προέκυψε απευθείας από τις σελίδες του φιλοσοφικού ορθολογισμού. Επρόκειτο μάλλον για ένα μεταβατικό φαινόμενο, για ένα είδος ιδεολογικού συνονθυλεύματος που αναπτύχθηκε υπό την πίεση του έργου που έπρεπε να επιτελέσει. Στο εσωτερικό του συνδυάστηκαν στοιχεία από έναν φαντασιακό κόσμο της μεσαιωνικής χριστιανοσύνης, ορθολογικά επιχειρήματα και νεωτερικές γραφειοκρατικές δικαστικές διαδικασίες. Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στην περίπτωση του ναζισμού: Εκεί η λατρεία της επιστήμης και της τεχνολογίας συνδέθηκε με ένα υποτιθέμενο σχέδιο για την αποκατάσταση ενός αρχαϊκού, μυθικού κόσμου που βασιζόταν στους δεσμούς αίματος και στις προ-χρηματικές σχέσεις πίστης και υποταγής.
Το επιχείρημα αυτό υιοθετεί ο Παρινέτο, σημειώνοντας ότι το κυνήγι μαγισσών αποτέλεσε ένα κλασικό στάδιο στην ιστορία του καπιταλισμού (δυστυχώς, όχι το τελευταίο), στο οποίο η "επιστροφή" αποτέλεσε μέσο για να προχωρήσει ο ίδιος μπροστά, με την έννοια ότι δημιούργησε τις συνθήκες για τη συσσώρευση κεφαλαίου.
(...)
Στον 18ο αιώνα, πλέον, η ευρωπαϊκή διανόηση άρχισε ακόμη και να καμαρώνει για τον διαφωτισμό της και προχώρησε με αυτοπεποίθηση στο ξαναγράψιμο της ιστορίας του κυνηγιού των μαγισσών, απορρίπτοντάς το ως προϊόν των μεσαιωνικών προκαταλήψεων.
