"Γενικα, τα εργα των συγγραφεων της βικτωριανης εποχης, αντρων και γυναικων, αυστηρα ρεαλιστικα (Ντικενς, Χαρντυ) η ρομαντικοτροπα (αδελφες Μπροντε) κτλ., προυποθετουν, αμεσα η εμμεσα, την υπαρξη ενος συγκεκριμενου ιστορικου πλαισιου στην Αγγλια: την τεχνολογικη, επιστημονικη και οικονομικη εκρηξη, τις μετεξελιξεις και μετασχηματισμους των ταξεων, τη ραγδαια δημογραφικη αναπτυξη των βιομηχανικων αστικων κεντρων, τη βαθμιαια συρρικνωση του επαρχιακου κοσμου, την εμφανιση νεας οικονομικης επιχειρησιακης και χρηματιστικης ελιτ, την ανοδο του μορφωτικου επιπεδου των μαζων, το περασμα απο τη φθινουσα φεουδαρχικη αριστοκρατια στον αγροτικο καπιταλισμο, την διευρυνομενη αποικιακη κυριαρχια της Αγγλιας και τον πλουτο που εισερεε απο τα εξωτερικα (αποικιακα) κεντρα της οικονομικης δραστηριοτητας, τη συνεχη φιλελευθεροποιηση των θεσμων (Μεταρρυθμιστικα Νομοσχεδια) και, σαν συνεπεια ολων των ανωτερω, τις κοινωνικο-ιδεολογικες ανακαταταξεις.
Η Ελιοτ δεν ειναι ποτε επιλησμων ολων αυτων των αλλαγων που τις ενσωματωνει, οπως ειδαμε, αριστοτεχνικα, με αναλαφρο χιουμορ και κριτικη εμμεσοτητα, στην "μυθο-ιστορια" της.
(...)
Το Μιντλμαρτς ειναι πανω απ' ολα ενα εργο "βουβης", διαχρονικης, ιδιωτικης συγκρουσης αναμεσα σε δυο αντιμαχομενα η απλως ανταγωνιστικα στραποπεδα, τον αντρα και τη γυναικα, που λογω βιολογικων, φυσικων, ιστορικων, θεσμικων οικονομικων, ωφελιμιστικων η αλλων παραγοντων, βρεθηκαν μπλεγμενοι σε μια ανιση -για τη γυναικα παντα- κατασταση. Το Μιντλμαρτς κρυβει βαθια στα σπλαχνα του, τα γυναικεια σπλαχνα που το κυοφορησαν, το δραμα της επιβολης της υποταγης της γυναικας.
(...)
Η γκαμα επιβολης του αντρα διεθετε τεραστια επιλεκτικη ευελιξια: τακτ, κοινωνικο καθωσπρεπισμο, βικτωριανη υποκριτικη ευγενεια -που μαστιγωνει πιο τσουχτερα κι απο τον βαναυσο λογο- υπεροψια της ανθρωπολογικοβιολογικης αυθεντιας που παρακαμπτει σκληρα τον πονο και το δικιο του αλλου, χρηση "νομιμοποιητικη" γραπτων η θεσμικων θεματων, το ταμπου της "κοινης γνωμης" (ιδιαιτερα της μονολιθικης επαρχιακης), ταξικα αλλοθι και, στην αναγκη, το οικονομικο στριμωγμα της γυναικας (που εστερειτο τοτε του νομικου δικαιωματος να διαθετει οπως ηθελε την περιουσια της) (Μιντλ. κεφ. 37).
Απο την αλλη μερια, η οποιαδηποτε "αντισταση" της γυναικας στην καταπιεση της, εκφραζεται με λανθανοντα τροπο, απωθησεις, ολα "συμπιεσμενα σε μια [μη] αρθρωμενη εσωτερικα κραυγη" (Μιντλ. κεφ. 29): "ξεσπασματα ταραχης η καταθλιψης" (Μιντλ. κεφ. 20), αμυντικα πεισματικα λεκτικες "επιθεσεις", αναστολες, συνεχεις απωθησεις των φυσικων της αντιδρασεων, ως και πρωτοφρουδιανες, υποσυνειδησιακες αντιστροφες η παροχετευτικες εξιδανικευσεις του μισους, της αντιπαθειας και της απορριψης σε συνειδησιακες αυταπαρνητικες "ματαιωσεις" η, ακομα απιστευτο αλλα σαρκαστικα λυτρωτικο, "συμπονια" για τον δυναστη! (...) Αλλα ο συνηθεστερος και αμεσος μηχανισμος "αυτοτιθασευσης" ηταν η "πολιτισμενη" γυναικα "να καταπνιγει μαλλον την ταραχη της παρα να εκτιθεται στις συνεπειες της ελευθερης εκφρασης της" (Μιντλ. κεφ. 29)."
(...)
Εδω, Αριαδνη στον λαβυρινθο της γυναικειας ψυχης, γινεται η Ελιοτ, η γυναικα η ιδια! (...) Οι ηρωιδες του Μιντλμαρτς κρυβουν στο υποσυνειδητο τους ψυχογενη ηφαιστεια, που οι εκρηξεις τους εδω κι εκει ξαφνιαζουν, ερεθιζουν, εξοργιζουν, ταλαιπωρουν, ενδεχομενως και σκοτωνουν τον βυρωνικο εγωισμο του "αφεντη" (Μιντλ. κεφ. 4)
(...)
Και για να γυρισουμε στην γυναικα συγγραφεα Ελιοτ. Ο "προσωπικος" λογος της γυναικας με τη μορφη τεχνης, απο τα πρωτα του σκιρτηματα συναντησε τεραστια ανασταλτικα εμποδια, τοσο απο την ιδια την οικογενειακη της πλευρα (πατερα) οσο και απο την πλευρα της κριτικης και τον εκδοτων.
Βεβαια, το τραυματικοτερο εμποδιο, σε καποιες φασεις του αξεπεραστο, ηταν το προερχομενο απο το αμεσο περιβαλλον.
Οι "τρελες" γυναικες που τολμησαν να καταγραψουν κριτικα, εστω εμμεσα, κοινωνικα φαινομενα αρνητισμου, εγραψαν "λαθρα", χωρις "Ενα ολοδικο τους δωματιο" οπως τιτλοφορησε στον αιωνα μας η Βιρτζινια Γουλφ το εξοχο "φεμινιστικο" δοκιμιο-νουβελα μανιφεστο της.
Εκρυβε τα γραπτα της η μεγαλη Τζεην Ωστιν σε λιγο παλαιοτερη εποχη' αναγκαστηκε η Μαριαν Ηβανς (Ελιοτ), για να δημοσιευσει το εργο της, να υποβληθει στην ταπεινωτικη μασκαρατα του αντρικου ψευδωνυμου, Τζορτζ Ελιοτ' μ'αυτο γνωριστηκε στις δυσκολες εποχες και μ'αυτο αναγνωριστηκε και καθιερωθηκε εκτοτε σαν μεγαλη κυρια της αγγλικης αλλα και της διεθνους λογοτεχνιας.
Παραλληλα με τη "λογοτεχνικη" μαχη, τον δεκατο ενατο αιωνα στην Αγγλια, η υποθεση της Γυναικας βρηκε δημοσιους συνηγορους στο προσωπο μεγαλων στοχαστων, επιστημονων, δασκαλων εκκλησιαστικων και ιεροκηρυκων καθως και πολιτικων που το γενικοτερο κλιμα των μεταρρυθμισεων και της προοδου, η εξαπλωση της παιδειας, η ευρεια διαδοση του βιβλιου, τους εδωσε την ευκαιρια να συνηγορησουν υπερ των ελευθεριων και γενικα των δικαιωματων των ανθρωπων, γυναικων και αντρων, (φτωχεια, δικαιωμα ψηφου, δουλεια, χειραφετηση της γυναικας κτλ.).
