EYΠ
"Εκσυγχρονίζεται η ΕΥΠ"
(«Η Βραδυνή», 24/1/200
Υστερα από πολυετή κυοφορία, το νομοσχέδιο για τον «εκσυγχρονισμό» της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών κατατέθηκε από τον υπουργό Εσωτερικών Προκόπη Παυλόπουλο στη Βουλή στις 23 Ιανουαρίου. Εξαιρετικά σοβαρή, η θεσμική αυτή τομή ενδέχεται ν' αποδειχτεί μοιραία για την ποιότητα της (όποιας) δημοκρατίας μας.
Η εικονική «διαφάνεια»
Πριν από την κατάθεση του νομοσχεδίου, οι «διαρροές» προς τα ΜΜΕ προανήγγελλαν ότι θα ποινικοποιηθεί αυστηρά κάθε δημοσιοποίηση εγγράφου της ΚΥΠ-ΕΥΠ, ανεξαρτήτως περιεχομένου. Στο τελικό νομοσχέδιο, η ποινικοποίηση αυτή περιορίζεται στα «διαβαθμισμένα έγγραφα που αφορούν στην υπηρεσιακή κατάσταση του προσωπικού και τον εξοπλισμό της ΕΥΠ», η δημοσιοποίηση των οποίων επιφέρει στο εξής φυλάκιση 1-5 χρόνων και πρόστιμο 20.000-500.000 ευρώ.
Γλιτώνουμε έτσι από την πιθανότητα μελλοντικής εξόντωσης δημοσιογράφων και ΜΜΕ που θα τολμήσουν να δημοσιεύσουν (ή να επικαλεστούν) ντοκουμέντα όπως το «απόρρητο» έγγραφο της ΕΥΠ που δημοσιεύουμε παραδίπλα, με το φοβερό και τρομερό «εθνικό μυστικό» της σύγκρισης των δημογραφικών μεταβολών χριστιανών και μουσουλμάνων στους δήμους Ξάνθης και Κομοτηνής. Είναι προφανές ότι ντοκουμέντα αυτού του είδους αποτελούν είδηση κυρίως λόγω της ίδιας την ύπαρξής τους. Το γεγονός π.χ. ότι η θρησκευτική κατανομή του πληθυσμού αποτελεί αντικείμενο εξονυχιστικών ερευνών της ΕΥΠ (κι όχι της καθ' ύλην αρμόδιας Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, που -επισήμως τουλάχιστον- έχει πάψει να απογράφει το θρήσκευμα των Ελλήνων πολιτών από το ...1951), είναι από μόνο του κάτι που πρέπει να επισημανθεί. Εξίσου αξιοσημείωτο είναι και το ότι, όπως αποδεικνύεται από το ίδιο το έγγραφο που παραθέτουμε, η περιβόητη «πληθυσμιακή έκρηξη» της μουσουλμανικής μειονότητας αποτελεί έναν ακόμη εθνικό μύθο - όσο κι αν αυτός είναι ιδιαίτερα προσφιλής στα δημοσιογραφικά, εκκλησιαστικά κ.λ.π. «παπαγαλάκια» της υπηρεσίας.
Παρόμοια έγγραφα θα καταστούν κατά πάσα πιθανότητα προσπελάσιμα με τη δημιουργία της «Υπηρεσίας Ιστορικού Αρχείου της ΕΥΠ», που προβλέπεται από το άρθρο 3§4.βa του νομοσχεδίου, με ετήσιο προϋπολογισμό 10.000 ευρώ (κατά τη συνοδευτική έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου). Το σχετικό άρθρο προβλέπει τον αποχαρακτηρισμό εγγράφων και «οπτικοακουστικού υλικού» της υπηρεσίας μετά την πάροδο 30ετίας, φροντίζει ωστόσο να εξαιρέσει από την εν λόγω διαδικασία όλα τα ντοκουμέντα, «η δημοσιοποίηση των οποίων θα μπορούσε να επιφέρει βλάβη στα εθνικά συμφέροντα ή σε δικαιώματα που απορρέουν από την προσωπικότητα». Με το υλικό που προκύπτει από τις παρακολουθήσεις της ΕΥΠ κλειστό λόγω «σεβασμού της προσωπικότητας» των θυμάτων, και κάθε «εθνικά επιζήμιο» έγγραφο επίσης απροσπέλαστο, η καλύτερη προοπτική για τους ιστορικούς ερευνητές του μέλλοντος θα είναι λοιπόν ο αποχαρακτηρισμός στατιστικών δεδομένων όπως τα παραπάνω. Αλλιώς, κινδυνεύουν να μείνουν με τις βαθυστόχαστες αναλύσεις (για τις προοπτικές π.χ. του «ισλαμικού τόξου» στην ...Κεντρική Ασία) στο χέρι...
Το κυριότερο αποτέλεσμα αυτής της εικονικής «διαφάνειας» της ΕΥΠ είναι ιδεολογικό: το «ξέπλυμα» της μυστικής υπηρεσίας στη συνείδηση ενός τμήματος της επιστημονικής και δημοσιογραφικής κοινότητας με τη μετάθεση του ενδιαφέροντος των ερευνητών από την πραγματική (και πολλαπλά αμαρτωλή) δραστηριότητά της στις ανώδυνες στρατηγικές «αναλύσεις» κάποιων υπαλλήλων της. Δεν πρόκειται, άλλωστε, για ελληνική πρωτοτυπία. Με παρόμοιο τρόπο έχει επιχειρηθεί π.χ. το «ξέπλυμα» της CIA, όπως διαπιστώνουμε με μια απλή επίσκεψη στην επίσημη ιστοσελίδα της τελευταίας.
Η επικίνδυνη «θωράκιση»
Ολα αυτά θα ήταν ωστόσο ανώδυνα, αν δεν αποτελούσαν το φύλλο συκής για τη διατεταγμένη (κι επικίνδυνη για τους δημοκρατικούς θεσμούς) συγκάλυψη των πιο σκοτεινών δραστηριοτήτων της ΕΥΠ, και μάλιστα τη στιγμή ακριβώς που το νέο θεσμικό πλαίσιο λύνει τα χέρια της υπηρεσίας προς κάθε κατεύθυνση.
Η σημαντικότερη καινοτομία του νέου θεσμικού πλαισίου βρίσκεται χωρίς αμφιβολία στο άρθρο 6 του νομοσχεδίου, που επιγράφεται «Υποχρεώσεις Αρχών -Υπηρεσιών» και προβλέπει ούτε λίγο ούτε πολύ την άνευ όρων υποταγή όλου του κρατικού μηχανισμού στα κελεύσματα και τις εντολές των ΚΥΠατζήδων: «Οι δημόσιες υπηρεσίες και τα νομικά πρόσωπα δημόσιου δικαίου», διαβάζουμε, «οι δημόσιες επιχειρήσεις, τα ελεγχόμενα ή εποπτευόμενα από το Δημόσιο νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, τα νομικά πρόσωπα του ευρύτερου δημόσιου τομέα, καθώς και οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού και οι επιχειρήσεις τους υποχρεούνται να παρέχουν σε ειδικά εξουσιοδοτημένους υπαλλήλους της ΕΥΠ κάθε πληροφορία, στοιχείο ή συνδρομή για την εκπλήρωση της αποστολής της».
Το ίδιο άρθρο επιβάλλει όχι μόνο την υποχρέωση των υπαλλήλων που θα «προσεγγιστούν» από την ΕΥΠ «να τηρούν το απόρρητο της επικοινωνίας και του περιεχομένου του αιτήματος, καθώς και των στοιχείων του προσωπικού» της μυστικής υπηρεσίας, αλλά προχωρά και σε πρωτοφανείς για την ελληνική έννομη τάξη καταναγκασμούς, προκειμένου να διασφαλιστεί η υπακοή τους σε κάθε εντολή των πρακτόρων: «Η άρνηση, η παρέλκυση, η αμέλεια, η ατελής και η μη έγκαιρη ανταπόκριση στο αίτημα της υπηρεσιακής αρωγής αποτελούν ειδικό πειθαρχικό παράπτωμα που τιμωρείται σύμφωνα με τα ισχύοντα στον Υπαλληλικό Κώδικα ή στις αντίστοιχες κατά περίπτωση διατάξεις». Με άλλα λόγια, όποιος υπάλληλος του ΟΤΕ, των ΕΛΤΑ, της Εφορίας, αλλά και κάθε δήμου, νοσοκομείου ή εκπαιδευτικού ιδρύματος αρνηθεί είτε την παροχή πληροφοριών είτε οποιαδήποτε άλλη «συνδρομή» τού ζητηθεί «για την εκπλήρωση της αποστολής» των ΚΥΠατζήδων, υπέχει πειθαρχικές ευθύνες. Για τη δίωξή του, μάλιστα, δεν χρειάζεται καν αυτή η άρνησή του να είναι ρητή: αρκεί να του χρεωθεί «αμέλεια» ή η ανταπόκρισή του να θεωρηθεί «ατελής», «μη έγκαιρη» ή «παρελκυστική»! Και, φυσικά, απαγορεύεται να ενημερώσει οποιονδήποτε ή να καταγγείλει δημόσια αυτό που η υπηρεσία τού ζητά, ό,τι κι αν είναι αυτό.
Για να μη μιλάμε αφηρημένα, ας δούμε τι σημαίνουν στην πράξη τα παραπάνω -με βάση όχι κάποιο φανταστικό σενάριο, αλλά πραγματικά γεγονότα.Στις 19.5.2003, π.χ., ΚΥΠατζής παρενέβη στο 3ο Δημοτικό Σχολείο Ν. Ιωνίας, στο Βόλο, για να τρομοκρατήσει εκπαιδευτικούς που δραστηριοποιούνταν στο πρόγραμμα «Πολυπολιτισμικότητα και άρση του κοινωνικού αποκλεισμού» του ΥΠΕΠΘ κι είχαν καλέσει ως ομιλητή σε εκδήλωση τον Αλβανό δημοσιογράφο (και υποψήφιο τότε διδάκτορα της Παντείου) Γκαζμέντ Καπλάνι. Οι δάσκαλοι κατήγγειλαν δημόσια το γεγονός. Λίγο αργότερα, κλιμάκιο της υπηρεσίας παρενέβη στο δήμο Βόλου κατά των δημοσιογράφων του δημοτικού ραδιοφώνου που έβγαλαν στον αέρα την υπόθεση (2.6.03). Χάρη όμως στη δημοκρατική ευαισθησία των θιγομένων, οι πιέσεις των ΚΥΠατζήδων -που θεωρούσαν «εθνικά επικίνδυνη» την επίσημη κρατική πολιτική για τους μετανάστες- έπεσαν στο κενό (βλ. αναλυτικά το ρεπορτάζ μας «Η ΕΥΠ ως σχολικός σύμβουλος», «Κ.Ε.» 15.6.03). Βάσει της νέας νομοθεσίας, οι μεν εκπαιδευτικοί θα 'πρεπε να ματαιώσουν την επίμαχη εκδήλωση, το δε δημοτικό ραδιόφωνο ν' αποσιωπήσει τις όποιες αντιδράσεις - ή ακόμη και να επιδοθεί στην «αντιπροπαγάνδα» που θα επιθυμούσε η υπηρεσία...
Λαμβάνοντας υπόψη το παρελθόν της ΚΥΠ-ΕΥΠ, απώτερο και πρόσφατο, εντυπωσιακή είναι έτσι η παράλειψη του (πάλαι ποτέ καθηγητή Δημοσίου Δικαίου) κ. Παυλόπουλου να εξαρτήσει την «υποχρέωση συνεργασίας» των υπαλλήλων από τη νομιμότητα των αιτημάτων που θα τους υποβληθούν. Μια τέτοια ασφαλιστική δικλίδα θα επέτρεπε τουλάχιστον στους δημοκράτες υπαλλήλους να μην ποδοπατήσουν -αναγκαστικά!- τον όρκο νομιμοφροσύνης που έδωσαν προς το Σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο ανοίγει ωστόσο κι άλλες, πιο επικίνδυνες, ατραπούς. Το άρθρο 5§1.γa προβλέπει ρητά τη δυνατότητα «διείσδυσης» της υπηρεσίας σε (μη προσδιοριζόμενες) συλλογικότητες. Η ουσία της τομής βρίσκεται όχι σ' αυτή καθεαυτή τη «διείσδυση» (φαινόμενο εξίσου παλιό με τις μυστικές υπηρεσίες) αλλά στην ουσιαστική αποποινικοποίηση των συνεπειών της: ένας ΚΥΠατζής που διακινεί ναρκωτικά για να «συλλέξει πληροφορίες» ή που τα σπάει και βάζει βόμβες για να «δεισδύσει» σε «εξτρεμιστικές ομάδες», θα καλύπτεται πλέον νομικά γι' αυτή του τη δράση, που κάλλιστα μπορεί να επεκταθεί σε κάθε είδους προβοκάτσια. Στην περίπτωση δε που αποκαλυφθεί ότι ο έμπορος ηρωίνης ή ο «τρομοκράτης» είναι πράκτορες της ΕΥΠ, η πληροφορία αυτή θα απαγορεύεται (για λόγους «προστασίας του απορρήτου») να δημοσιευτεί!
(Ελευθεροτυπία, 2/2/200
