Η είδηση αφορά την πρόσφατη, πρώτη επίσημη κυκλοφορία -και διάθεση στο εμπόριο- παραδοσιακών σλαβομακεδονικών τραγουδιών από χωριά της Δυτικής και Κεντρικής ελληνικής Μακεδονίας. Αλλο ένα ταμπού της εθνικής μας ανασφάλειας ανήκει πλέον, απ' ό,τι φαίνεται, στο παρελθόν.
Δεν πρόκειται για κάτι το αυτονόητο. Πριν από δεκαπέντε χρόνια, ακόμη και τα ορχηστρικά μουσικά κομμάτια με το βαλκανικό ήχο των «χάλκινων» θεωρούνταν εθνικά επιλήψιμα -σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, ώστε η πρώτη σε κυκλοφορία εφημερίδα της Δεξιάς να αναρωτηθεί, εν έτει 1989, αν ο κρατικός ραδιοφωνικός σταθμός της Φλώρινας που τα μετέδιδε «είναι ελληνικός ή σλάβικος» («Ελεύθερος Τύπος» 13.12.89). Ηρθε ύστερα η μόδα του Κουστουρίτσα και του Μπρέγκοβιτς, «νομιμοποιώντας» έμμεσα αυτή την εκδοχή του εγχώριου «έθνικ», η φωνητική όμως απόδοση των σλαβόγλωσσων τραγουδιών της Βόρειας Ελλάδας παρέμεινε ταμπού. Ακόμη και για φορείς που ασχολούνται ειδικά με την εθνομουσικολογική έρευνα.
Οπως εξήγησε το 1998 σε σχετική ημερίδα του Κέντρου Ερευνών Μειονοτικών Ομάδων (ΚΕΜΟ) ο -ειδικευμένος σ' αυτά τα ζητήματα- ιστορικός Λεωνίδας Εμπειρίκος, ένας συνδυασμός φόβου και άνωθεν πιέσεων δεν επέτρεψε να κυκλοφορήσει στο εμπόριο ούτε ένα σλαβόφωνο παραδοσιακό τραγούδι, ακόμη και στις περιπτώσεις εκείνες που κάτι τέτοιο περιλαμβανόταν στην αρχική ηχογράφηση (η περίπτωση, λ.χ., ενός δίσκου του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος με μουσική από την Ορεινή Σερρών). Το νόημα αυτής της αυτολογοκρισίας συνόψισε, με το σαφέστερο δυνατό τρόπο, ο τίτλος ενός εξαίρετου δίσκου παραδοσιακής μουσικής που εκδόθηκε την ίδια χρονιά από το Δήμο Εδεσσας και τον εκεί πολιτιστικό σύλλογο: «Τραγούδια χωρίς λόγια».
................................
*«Πουνούντα οτ Σόλουν» (Προσφορά από τη Θεσσαλονίκη). Δεκατρία τραγούδια (τα 7 με λόγια) από τα Κουφάλια, τη Γρίβα (Κρίβα) της Γουμένισσας, το Σαμάρι (Σάμαρ) της Εδεσσας, την Επισκοπή (Πισκόπια) της Νάουσας, την Παλιά Πέλλα (Πόστολ) και τον Αγ. Πέτρο (Πέτροβο) των Γιαννιτσών.
*«Ραζβίλα γκόρα ζέλενα» (Πράσινο δάσος). Δώδεκα τραγούδια (τα 7 με λόγια) από τα Κουφάλια, τη Γρίβα, το Πολύπετρο (Κοσίνοβο) του Κιλκίς, τη Γαρέφη (Τσερνέσοβο) της Αριδαίας, τη Ζέρβη και την Αρνισσα (Οστροβο) της Εδεσσας.
*«Μπέλο πόλε ντο μπέλοτο μόρε» (Λευκός κάμπος πλάι σε θάλασσα λευκή). Δώδεκα τραγούδια (τα 9 με λόγια) από τα Κουφάλια, τα Γιαννιτσά, την Εδεσσα, τη Γρίβα, την Καρυδιά (Τέοβο) της Εδεσσας, την Καστανερή (Μπαρόβιτσα) του Κιλκίς και τη Χαλκηδόνα (Ιλιτζίεβο) της Θεσσαλονίκης.
.......................
Αναρωτιόμαστε πόσο εύκολη δουλειά υπήρξε η καταγραφή αυτών των τραγουδιών, στις δεδομένες συνθήκες που περιγράψαμε. Ο συνομιλητής μας προσπαθεί να αποφύγει τις γενικεύσεις: «Σε αρκετές περιπτώσεις υπήρχε ένας διάχυτος φόβος. Θυμάμαι κάμποσα περιστατικά τέτοιας συμπεριφοράς: γιαγιάδες που μου είπαν 'ά, πα πα! Θα μας κόψουν τη γλώσσα!', ανθρώπους που τριπλοκλείδωσαν το σπίτι τους πριν αρχίσουν να τραγουδάνε στο κασετόφωνό μου ή από άλλους που τραγούδησαν αλλά δεν μου επέτρεψαν να μαγνητοφωνήσω το τραγούδι τους. Υπήρξαν, επίσης, περιστατικά που συνδέονται με βαθιά εγχαραγμένες κοινωνικές προκαταλήψεις. Στη Νεοχωρούδα (Νοβοσέλο) της Θεσσαλονίκης, λ.χ., μια γιαγιά μού δήλωσε: 'Ξέρω πολλά τέτοια τραγούδια, αλλά δεν θα στα πω. Στο χωριό μας έχουμε έναν Μακεδονομάχο, που τον βγάζουν κάθε χρόνο στα κανάλια. Είναι σωστό να προδώσω εγώ το χωριό;'»
http://www.iospress.gr/mikro2004/mikro20040327.htm